Patrzę na mapę z 1890 roku - domy i zabudowania skupione przy jednej drodze na osi wschód - zachód na długości bez mała 6 kilometrów. Niewiele zmieniło się na aktualnej mapie i nie oznacza to, że miejscowość się nie rozbudowuje a jedynie utrzymanie historycznej zabudowy. Być może zadecydowało o tym położenie geograficzne - droga biegnie wzdłuż potoku a powyżej na północ i południe ciągną się żyzne pola - może to być zatem efekt optymalnego wykorzystania terenów.
Według oficjalnych informacji Nową Wieś Szlachecką zakładała szlachta zagrodowa z terenów wschodnich. Charakterystyczna zabudowa od strony zachodniej zaczyna się tuż za Kajasówką, tam gdzie kończą się podmokłe grunty. Pojawiają się zabudowania a między nimi charakterystyczne urokliwe stare domki, stodoły, budynki gospodarcze. Droga lekko się zawija i zza zakrętów możemy wypatrywać kolejnych drewnianych perełek.
Wzdłuż głównej ulicy ukryty w zaroślach płynie też potok - jakby i on chciał zaznaczyć charakter zabudowy. Warto choćby tylko przejechać przez Nową Wieś Szlachecką by poczuć się trochę jak w skansenie, dodatkowych wrażeń dodadzą poranne mgły od zachodu a jeśli opuścimy ulicówkę w kierunku południowym to również widok na góry.
