Powiedzieć, że wszystko się nieustannie zmienia to banał, ale tak właśnie jest. Widać to wszędzie i na każdym kroku. Przeszłość wychodzi do nas z każdego zakątka, a ile jeszcze jest do odkrycia...
Kojarzycie Kopce we Frywałdzie? Teraz jest tam leśniczówka na skraju lasu. Kiedyś ważne skrzyżowanie dróg do zamku Tenczyn w Rudnie z trasą z Krakowa na Śląsk. Stała tam tętniąca życiem karczma. Jej ruiny widać dobrze w lesie na przeciwko leśniczówki, zwłaszcza teraz kiedy liście dawno opadły, a ziemię przykrywa cienka warstwa śniegu. A więc mamy tu dwie piwnice z zaokrąglonymi sklepieniami oznaczone tablicami "Uwaga. Grozi zawaleniem". Lepiej blisko nie podchodzić bo faktycznie nie wygląda to solidnie. Jest też małe okienko z kamiennym daszkiem z drugiej strony piwnicy. Budynek musiał być spory, ale teraz porasta go już las. Autostrada A4 ze Śląska do Karkowa jest tylko kilkadziesiąt metrów dalej.
Karczma funkcjonowała w XIX wieku i wcześniej więc ślady po niej jeszcze widać, ale co było tu wcześniej? Ciekawe informacje można znaleźć w książce "Zarys dziejów wsi Zalas" Wacława Kucharskiego. "Prawdopodobnie od VI wieku tereny Jury zamieszkują Słowianie. Oni również zmarłych palili na stosach a popielnice wkładali do ziemi w kopcach o wysokości około jednego metra nad poziomem terenu. Kopce takie narażone były na niesprzyjające działanie warunków atmosferycznych, deszcz, wiatr. Być może z tego okresu pochodzi nazwa Kopce koło Frywałdu. W drugiej połowie XIX wieku w leśniczówce Kopce, za Artura Potockiego, gdy założono Zwierzyniec, po wycięciu lasu budowano nową stodołę. Przy plantowaniu terenu rozbito dwa gliniane garnki, większy i mniejszy, znajdujące się w ziemi. Podobnie było podczas kopania okopów w lipcu 1944, gdzie odnaleziono stare cmentarzysko (kości i popielnice)."
Kto tu mieszkał przed nami? Cywilizacje przychodzą i odchodzą. Spacerujemy po lesie, który dla kogoś kiedyś był świętym miejscem, gdzie opłakiwano i żegnano bliskich. Jedyną stałą jest zmienna.
