lub jego otulinie. Mowa oczywiście o Rudniańskim Parku Krajobrazowym - Rybna znajduje się w części na jego terenie oraz w otulinie. Został powołany w 1981 roku i jest najmniejszym spośród parków. W roku 2021 minęło 40 lat od założenia Jurajskich Parków Krajobrazowych, które to (po przeobrażeniach Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego) sprawują nad nim pieczę.
Parki Krajobrazowe są niezwykle pozytywnie postrzegane wraz ze swoim działaniem, poprosiłam więc przedstawicieli o udzielenie odpowiedzi na kilka pytań. Zapraszam na "spotkanie" z ZPKWM. Odpowiedzi udzielił pan Paweł Ciaptacz.
Zdjęcia i Spacery - ZPKWM liczy sobie 40 lat - jakie przeobrażenia przeszedł w tym czasie? Czy zmieniały się zadania? W czym ewoluował najbardziej?
Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego - Jurajskie Parki Krajobrazowe zostały powołane do istnienia w 1981 r. W zeszłym roku obchodziliśmy 40-lecie ich istnienia. Ze względu na sytuację epidemiczną nie organizowaliśmy dużych uroczystości. Jednak chcieliśmy dotrzeć do jak największej ilości osób, mieszkańców Parków Krajobrazowych, dlatego przygotowaliśmy materiały filmowe. Rozmawialiśmy z Dyrektorami, byłymi i obecnym, o głównych zadaniach i jak one zmieniały się z czasem. Największe zmiany miały miejsce w latach 2008/2009 kiedy zmieniły się przepisy dotyczące funkcjonowania Parków Krajobrazowych. Od tego czasu zdecydowanie zwiększony został nacisk na ochronę czynną i edukację przyrodniczą. Zapraszam do oglądnięcia materiału wideo gdzie o swoich zadaniach opowiadają pierwsza Pani Dyrektor Jadwiga Grabczak-Jarosz, Pan Dyrektor Jerzy Zawartka i obecnie pełniący tę funkcję Pan Dyrektor Marcin Guzik. To właśnie oni najwięcej wiedzą o tym jak zmieniały się Parki Krajobrazowe od ich powstania do dnia dzisiejszego i dlatego warto im oddać głos:
Czy ZPKWM dostrzega potrzebę poszerzania parków lub tworzenia nowych i inicjuje takie działania?
W Zespole Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego widzimy konieczność ochrony krajobrazu na jak najszerszym obszarze. Ostatnie poszerzenia dotyczyły Rudniańskiego PK w 2020 roku o 96,12 ha, a w 2021 roku Dłubniańskiego PK o 198,82 ha i Tenczyńskiego PK o 1496,15 ha. Obecnie trwają prace nad nowymi poszerzonymi granicami Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie.
Jak planowane są działania na terenie parków? Imprezy, wydarzenia, itp?
Podstawą funkcjonowania Parków Krajobrazowych są zapisy planów ochrony. Zawarte w nich są opisy środowiska przyrodniczego, kulturowego, krajobrazu i walorów historycznych. W planach zawarte są również zagrożenia dotyczące danego obszaru wraz ze sposobem ich elimanacji. Na tej podstawie organizowane są działania ochrony czynnej dla poszczególnych parków. Ten temat został szczegółowo omówiony w kolejnym filmie na 40-lecie Jurajkich Parków Krajobrazowych: https://youtu.be/j_F6BhlV2t4
Jeśli chodzi o imprezy i wydarzenia, to co roku ustalany jest plan działań edukacyjnych i promocyjnych. Uwzględnia on nowe pomysły, oczekiwania mieszkańców czy problemy, które występują w środowisku. Takie działania są niezwykle ważne, ponieważ pozwalają nam być “bliżej ludzi”. Więcej opowiedzą nasi pracownicy: https://youtu.be/QrOVBnC2VEo
W jaki sposób chroni parki a w jaki promuje na turystykę weekendową?
W Zespole Parków Krajobrazowych wykorzystujemy narzędzia, które mamy na podstawie przepisów. W wielu wypadkach decyzje leżą po stronie gmin. My jednak wydajemy opinie, które są poparte wizjami terenowymi. Prowadzimy je bezpośrednio obserwując co się dzieje w terenie, ale też przez umieszczanie fotopułapek, z których uzyskujemy bardzo wartościowy materiał, o tym czego w dzień często nie widać. Dzięki temu możemy wpływać na kształt decyzji, które są podejmowane w odniesieniu do obszarów Parków Krajobrazowych. Dla ochrony bardzo ważna jest również edukacja. Ważniejsze od zakazów są na pewno świadome decyzje podejmowane przez mieszkańców. Stąd nasza obecność w terenie, na różnych lokalnych wydarzeniach i imprezach jest dla nas bardzo ważna. Spotkania z mieszkańcami są dla nas podstawą budowania dobrych relacji.
Dzięki lokalnym wydarzeniom udaje się nam również docierać do turystów, którzy w danym momencie odwiedzają takie miejsce. Jednak jeśli chodzi o promocję turystyki to wydajemy również przewodniki, ulotki, przygotowujemy gotowe pomysły na wycieczki. Są one dostępne w formie papierowej i elektronicznej. Wszystkie materiały można znaleźć na naszej stronie: www.zpkwm.pl, a informacje o bieżących wydarzeniach zamieszczamy na naszym profilu: https://www.facebook.com/zpkwm. O cennych miejscach opowiadamy również w filmach, które publikujemy na naszym kanale:
Ważne jest również tworzenie ścieżek edukacyjnych. Z jednej strony kanalizują ruch turystyczny, co zmniejsza oddziaływanie na środowisko, z drugiej jak sama nazwa wskazuje, służą do edukacji. Więcej o tym opowiadają pracownicy ZPKWM w filmie: https://www.youtube.com/c/ZPKWM
Jakie są największe potencjalne zagrożenia?
Niestety zagrożeń na terenach Parków Krajobrazowych jest wiele. Są one wymieniane w planach ochrony, dzięki czemu możemy szukać rozwiązań jak sobie z nimi radzić.
Dużym i dobrze widocznym zagrożeniem jest przemysł np. kamieniołomy. Ze względu na bliskość Krakowa i wyprowadzanie się mieszkańców dużych miast na przedmieścia, dużym zagrożeniem staje się niekontrolowana urbanizacji. Z jednej strony chodzi o samo zajmowanie terenów niezabudowanych pod nowe domy, z drugiej o chaos w planowaniu urbanistycznym i w architekturze. Problemem są również powstające i planowane nowe ciągi komunikacyjne, które przecinają dotychczas zwarte kompleksy przyrodnicze. W ten sposób tworzone są bariery, dla wielu zwierząt bardzo trudne i niebezpieczne do przejścia. Jednak dostępność terenów rekreacyjnych powoduje ich nadmierne wykorzystywanie. Niestety często w sposób nie do przyjęcia jak np. na quadach. Ale dla przyrody zagrożeniem może być również puszczanie luźno psów na spacerze w lesie, czy w ogóle wprowadzanie ich na tereny rezerwatów.
To jest tylko część problemów, z którymi musimy się mierzyć. Pracy jest przed nami wiele, ale przy rozwiązywaniu problemów konieczni są mieszkańcy, którym również zależy na miejscu, w którym żyją.
Jak wpisuje się Rybna w plany ZPKWM i czy jest możliwość szerszej współpracy (większa część znajduje się w otulinie)? Czy przedstawiając “argumenty” krajobrazowo-geologiczne możemy coś wspólnie zrobić dla Rybnej?
Największy nacisk kładziemy na obszary Parków Krajobrazowych. Jednak otuliny też są potrzebne i na ich obszarach również bardzo nam zależy. Nie chcemy szukać ograniczeń a raczej nowych możliwości. Zwłaszcza w sytuacji kiedy to mieszkańcy inicjują działania. Bardzo chętnie współpracujemy biorąc pod uwagę głównie kwestie przyrodnicze, ekologiczne, kulturowe czy turystyczne. Dla nas najbardziej liczy się kontakt z mieszkańcami przez, który możemy edukować i zwiększać świadomość o wartości ich małej ojczyzny.
Jakie są plany na najbliższe lata? Czy coś się zmieni na mapie parków krajobrazowych małopolski?
W Zespole Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego staramy się patrzeć w przód. Dlatego zmiany muszą następować. W najbliższym czasie powstaną 3 centra edukacji. Jedno w Krakowie, gdzie również zostanie przeniesiona główna siedziba. Kolejne w Jastrzębi na terenie Ciężkowicko-Rożnowskiego PK oraz w Rytrze w Beskidzie Sądeckim na terenie Popradzkiego PK. To są duże i bardzo ważne projekty, dlatego mamy nadzieję, że uda się je jak najszybciej zrealizować.
Planowane są również kolejne poszerzenia obszarów Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie i Orlich Gniazd. Może uda się również z innymi. W planie zagospodarowania Województwa Małopolskiego wskazywane są również ewentualne nowe parki na terenie Beskidu Wyspowego i Beskidu Niskiego. Jednak dzisiaj trudno mówić coś więcej, ponieważ droga do ich powstania, jeżeli jest możliwa, to na pewno bardzo długa.
Bardzo dziękuję za poświęcony czas!
