kochajcie jeżowce!
- Kinga
- 2 dni temu
- 2 minut(y) czytania
Zaktualizowano: 1 dzień temu
Zamknijcie oczy i wyobraźcie sobie morze. Szum fal, błękitna woda, słońce. Zanurzacie się w niej. Jest płytko, więc stajecie na delikatnym piasku. I nagle coś Wam się wbija w stopę. Mała kolczasta kulka!
Ech, koniec dobrej zabawy.
Ta mała kolczasta istota to jeżowiec zwany również jeżem morskim, Echinoidea (z greki echinos - jeż, ideos - rodzaj).
Tak jest dzisiaj (choć nie w Bałtyku — jest dla nich zbyt mało słony a za zimny). Jeżowce występowały już w paleozoiku. Ten znaleziony przeze mnie (na zdjęciu) to kredowy przedstawiciel rodzaju Micraster (dolinka Rybnianki) czyli około 80 milionów lat wstecz - czyżby znalazł tu dla siebie milutkie lokum w ciepłym płytkim morzu?
Przesadą byłoby powiedzieć, że były drapieżnikami, co najwyżej mógł “zapolować” na sinice, okrzemki czy pierwotniaki, znajdujące się w mule, który nieustannie przesiewały. Ich głównym źródłem energii były rozkładające się szczątki roślin i zwierząt. Ze względu na swoją budowę ciała żyły przy dnie, często częściowo w nim zagrzebane. Otwór gębowy znajdował się od spodu i był wyposażony w niezwykle sprytny aparat żujący — tzw. latarnia Arystotelesa, złożona z pięciu ruchomych zębów działających jak miniaturowy sekator lub tarka.
Gdzie spojrzeć - kolce. Były połączone z pancerzem mięśniami, które po śmierci zwierzęcia ulegały rozpadowi. Dlatego skamieniały jeżowiec nigdy nie ma już swojej kolczastej korony. Kolce jeżowca są jego najważniejszą bronią i narzędziem przetrwania. Do czego mu one?
1. Ochrona przed drapieżnikami.
Podstawa! Ostro zakończone kolce zniechęcały większość ryb i innych zwierząt morskich. Mimo to stanowiły smaczny kąsek m.in. dla rekinów i żółwi morskich.
2. Poruszanie się.
Sprytne! Choć wyglądają jak tylko „zbroja”, kolce działają również jak podpórki i dźwignie, pomagając jeżowcowi przemieszczać się po podłożu, trzymać równowagę, wspinać się po kamieniach i rafach.
3. Manipulacja otoczeniem.
Niezłe! Kolcami jeżowce potrafią: przytrzymywać jedzenie, usuwać małe przeszkody, kopać lekkie zagłębienia w piasku, np. do schronienia.
4. Kamuflaż.
Doskonałe! Wiele jeżowców „nadziewa” na swoje kolce: muszle, kamyczki, kawałki alg - dzięki temu maskują się i są mniej widoczne dla drapieżników.
Współczesne jeżowce przepadają za skalistym podłożem (przynajmniej w Europie) i rafy, dlatego można je masowo spotkać w Adriatyku, czy Morzu Czerwonym.
Kochani! Uważajcie gdzie stawiacie w Rybnej stopy i… kochajcie jeżowce!
Ważne pytanie - Rybna to jura, skąd więc skamieniałość z okresu kredy (80 mln lat wstecz)?
W wielu miejscach Jury Krakowsko-Częstochowskiej, w tym w dolinach rzecznych (jak dolina Rybnianki), znajdują się osady wtórne, przemieszczone przez np. wody polodowcowe, rzeczne erozje czy odsłonięcia starszych warstw w erozyjnych obniżeniach. W takich osadach mogą się znaleźć skamieniałości oderwane od ich pierwotnego podłoża, zwłaszcza z jednostek geologicznych występujących nieopodal a Dolinka Rybnianki już zaskakiwała mnie niejednokrotnie.
Ważne stwierdzenie - nie jestem paleontologiem ani geologiem! Jeśli są tu błędy - napiszcie do mnie, będę prostować i z przyjemnością uzupełniać swoją wiedzę.
